Tijdens de discussieavond merkte we dat het ingewikkeld is om een balans te vinden tussen enerzijds de vrijheid van scholen en anderzijds de verantwoording over de inzet van overheidsgeld. Hier zei één van de deelnemers over:
"Het is mooi als je vrijer wordt gelaten als je goed presteert en verantwoordt, terwijl als je dat niet doet de overheid je moet helpen. Vrijheid verdien je, ook als je een school bent."
Dit standpunt werd breder gedragen. Als dit voorstel door vertaald wordt naar de praktijk dan worden scholen die goed presteren, minder gecontroleerd dan scholen die ondermaats presteren. Goed presteren kan overigens breder zijn dan alleen maar negens en tienen halen op schoolexamens en eindtoetsen. Niet goed presteren kan ook te maken hebben met hoe een school rekening houdt met ontwikkelingen in de regio. Voor een mbo-instelling is de vraag belangrijk: hoe ontwikkelt de arbeidsmarkt zich? Voor een basis- of middelbare school, hoeveel leerlingen kun je de komende jaren verwachten?
Feit is namelijk dat niet alle scholen zich nu al voorbereiden op bijvoorbeeld afnemende leerlingenaantallen. Het gevolg kan zijn dat straks meer scholen in een gemeente of regio staan dan nodig is. Meer aanbod dan vraag zal de kwaliteit niet ten goede komen. Een grote vraag van de avond was dan ook: kunnen we dat maken? Kunnen we leerlingen de dupe laten worden van wanbeleid bij scholen. Moeten we de scholen daarom een hand boven het hoofd houden, moeten we het mis laten gaan of moeten we sneller ingrijpen? Deze en vele andere vragen worden door de Kamerleden meegenomen in de komende jaren onderwijsbeleid vanuit de VVD.
En natuurlijk kwam het adagium langs: vertrouwen is goed en controle is beter. Maar een beetje meer vertrouwen in scholen kon volgens anderen juist beter werken. Kijken we naar het onderwijs dan staan we in bijna alle internationale lijstjes altijd in de top-10 van de wereld, maar het vertrouwen is niet altijd al te hoog. Of zoals een schoolbestuurder deze avond afsloot:
"Wat dat betreft doen we het beter dan het Nederlands elftal op de FIFA-ranglijst. Zo trots als we zijn op Oranje, zo trots moeten we ook op ons onderwijs zijn."
We kijken, samen met het Thematisch Netwerk Financiën, terug op een geslaagde avond over een discussie die nog wel even zal duren.
Terugblik: Onderwijs en financiën
Op 22 november zijn ruim 20 mensen in discussie gegaan met hoogleraar Roelof Salomons, Tweede Kamerlid Rudmer Heerema en senator Jan Anthonie Bruijn over onderwijs en financiën. Samen hebben we geprobeerd een antwoord te vinden op de vraag hoe de financiering van het onderwijs beter ingericht zou kunnen worden. Want het feit is dat nu bijna 33 miljard euro aan belastinggeld naar het onderwijs gaat en dat scholen heel erg veel vrijheid hebben om zelf te bepalen waar ze dit voor inzetten. Zolang niet alle scholen zich volledig inzetten op de maximale ontwikkeling van leerlingen, zorgt dit voor een uitdaging.